3.1 Wat zijn calorieën en joules?

illustratie met actieve mensen

Calorieën zijn, net als kilojoules, een eenheid van energie. Net zoals dat centimeters aangeven hoe lang iets is, geeft een calorie aan hoeveel energie er in onze voeding zit. Calorieën zeggen dus niets over hoe gezond of ongezond een voedingsmiddel is. Er is echter wel een samenhang: ongezonde voeding is namelijk vaak rijk aan suiker en vet om het lekker te maken. Dit zorgt ervoor dat je geneigd ben er veel van te eten en dus veel calorieën binnenkrijgt. Vaak is deze voeding ook niet heel verzadigend, waardoor je sneller weer honger hebt.

Wanneer we te veel calorieën binnenkrijgen, slaat het lichaam dit eerst op als glycogeen. Als deze voorraad vol zit, slaat het lichaam de energie op als vet. Gewichtstoename is vaak ongewenst, en daarom worden calorieën soms als iets ongezonds of slechts gezien.

Energiewaarden van voedingsstoffen

Verschillende macronutriënten leveren verschillende hoeveelheden energie. Hoewel mineralen en vitaminen een rol hebben bij het energiehuishouden van het lichaam, bevatten deze zelf geen energie. In onderstaande tabel zie je de energiewaarden van de drie belangrijkste macronutriënten. Ook staat er in welke voedingsmiddelen deze voorkomen.

MacronutriëntCalorieën per gramFunctie en UitlegVoorbeelden
Koolhydraten4 kcal

Koolhydraten zijn de voornaamste energiebron voor het lichaam en worden snel afgebroken tot glucose, de belangrijkste brandstof voor cellen.

Volkoren granen, rijst, brood, aardappelen
Eiwitten4 kcal

Eiwitten helpen bij de opbouw en het herstel van spieren en cellen. Ze worden gebruikt als energiebron wanneer er niet genoeg koolhydraten of vetten beschikbaar zijn.

Vlees, vis, eieren, peulvruchten
Vetten9 kcal

Vetten zijn de meest energierijke macronutriënten en leveren de meeste calorieën per gram. Ze zijn essentieel voor de opbouw van cellen en het opslaan van energie.

Noten, avocado, olijfolie, vette vis
Alcohol *7 kcal

Alcohol levert calorieën, maar het is geen essentieel voedingsmiddel. Het wordt door het lichaam als een toxine behandeld en heeft geen vitale functie voor de gezondheid.

Wijn, bier, sterke drank
*Het lichaam heeft geen alcohol nodig om goed te functioneren.

Vet bevat de meeste calorieën per gram, maar dat betekent niet automatisch dat je er dik van wordt. Het draait om de totale energiebalans!

Hoe verbruikt je lichaam energie?

Elke activiteit die we doen, van ademen tot sporten, kost energie. Zelfs het verteren van eten kost energie. Het lichaam gebruikt energie op vier verschillende manieren:

  • Rustmetabolisme (BMR - Basal Metabolic Rate): Dit is de energie die je lichaam nodig heeft om basisfuncties te doen, zoals ademhalen en je hart laten kloppen, zelfs als je helemaal niet beweegt. Het wordt ook wel ruststofwisseling genoemd.
  • Actieve verbranding: Dit is de extra energie die je lichaam verbruikt wanneer je beweegt, zoals wandelen, sporten of werken.
  • NEAT (Non-Exercise Activity Thermogenesis): Dit is de energie die je verbruikt door kleine, vaak onbewuste bewegingen zoals typen, vinger tikken, rondlopen, opstaan van je stoel of andere dagelijkse handelingen die geen echte oefening zijn.
  • Thermische Effect van Voeding (TEF): Dit is de energie die je lichaam nodig heeft om je voedsel te verteren. Sommige voedingsmiddelen, zoals eiwitten, kosten meer energie om te verteren dan andere, zoals koolhydraten of vetten.

VoedIQ